Wtorek, 20 maj 2025

„Prawo co dnia” we wtorkowej „Rzeczpospolitej” odnotowuje: „Deregulacja obejmie też formalności podatkowe”. Resort finansów chce złagodzić część kar za przestępstwa skarbowe, które mają charakter formalny, czyli dotyczą niektórych oświadczeń i informacji. Tak wynika z projektu nowelizacji kodeksu karnego skarbowego oraz ordynacji podatkowej. To element wielkiej reformy rządowej, której celem jest wyeliminowanie zbędnych procedur administracyjnych, redukcja kosztów prowadzenia działalności oraz zwiększenie przejrzystości systemu podatkowego. Nowelizacja zakłada złagodzenie odpowiedzialności karnej skarbowej za przestępstwa, które mają charakter formalny, tzn. dotyczą dokumentów w postaci oświadczeń oraz informacji. W przypadku wskazanych w projekcie przestępstw skarbowych określona ma zostać maksymalna liczba stawek dziennych, którą sąd wymierza za dany czyn zabroniony, poprzez zmianę górnej granicy kary grzywny. Górny pułap sankcji ma zostać obniżony m.in. z 720 stawek (44 793 504 zł) na 480 stawek (29 862 336 zł) lub 240 stawek (14 931 168 zł) czy z 240 stawek dziennych na 120 (7 465 584 zł). Jak podkreśla projektodawca, obniżeniu ma ulec zarówno górna granica kary grzywny za czyny polegające na niewykonaniu obowiązku, jak i maksymalna kara za czyny związane z naruszeniem ustawowych terminów. Więcej  szczegółów- na 13 stronie głównego wydania.

(Źródło: „Rzeczpospolita”– 20.05.2025.).

„Prawo co dnia” przypomina też: „Czas na rozliczenie składki za 2024 r.”. Przedsiębiorcy na skali, liniowym PIT oraz ryczałcie muszą przesłać do ZUS roczne rozliczenie składki zdrowotnej. Sporządzają je w deklaracji za kwiecień, ostatni dzień na jej złożenie to 20 maja. Niektórzy muszą dopłacać. Choć przedsiębiorcy robią roczne rozliczenie składki zdrowotnej już trzeci raz (taki obowiązek wprowadził Polski Ład), niektórzy są ciągle niemile zaskoczeni jego rezultatem. – Przez cały rok zarabiałem tyle samo i płaciłem składkę w terminie, a teraz księgowa mówi mi, że muszę dopłacić ponad tysiąc zł – skarży się jeden z czytelników. „Rz” dopytuje o szczegóły i okazało się, że czytelnik jest na ryczałcie i w 2024 r. po kilku miesiącach przekroczył 60 tys. zł przychodów (chodzi o przychody z działalności pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne). Spowodowało to, że trafił do drugiej grupy (w sumie są trzy, pierwsza do 60 tys. zł rocznych przychodów, druga do 300 tys. zł, trzecia powyżej) i za cały rok musi zapłacić składkę zdrowotną według wyższej stawki- czytamy na 15 stronie głównego wydania.

(Źródło: „Rzeczpospolita”– 20.05.2025.).

Dodatek „Rz”– „Tygodnik Urzędników”– zamieszcza z kolei obszerny tekst: „Samowola urbanistyczna- jakie uprawnienia ma wójt?”. Przepis wprowadzony reformą planistyczną upoważnił wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do wydania decyzji zakazującej właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu zagospodarowania terenu w sposób sprzeczny z planem miejscowym. Skuteczność tej regulacji wydaje się jednak wątpliwa. Przepisy wprowadzające reformę planowania przestrzennego z 2023 r. dodały do ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (ustawa) art. 35a. Przepis ten stanowi, że w przypadku zmiany zagospodarowania terenu w sposób sprzeczny z obowiązującym planem miejscowym wójt (burmistrz albo prezydent miasta) może, w drodze decyzji, zakazać właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości zagospodarowania terenu w sposób sprzeczny z obowiązującym planem miejscowym. Niestety, brakuje jakiegokolwiek odniesienia się do nowej regulacji w uzasadnieniu rządowego projektu ustawy wprowadzającej reformę planowania przestrzennego. Samowolę budowlaną stanowi wykonanie robót budowlanych bez wymaganego pozwolenia budowlanego lub zgłoszenia, określonych w przepisach prawa budowlanego. Poza samowolą budowlaną istnieje również tzw. samowola urbanistyczna, która może wystąpić w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, samowola urbanistyczna oznacza zmianę zagospodarowania terenu bez uzyskania decyzji o warunkach zabudowy (decyzja WZ) w sytuacji, gdy teren nie jest objęty planem miejscowym (art. 59 ust. 3 ustawy). Po drugie, samowola taka może wystąpić, jeśli dojdzie do zagospodarowania terenu w sposób sprzeczny z obowiązującym planem miejscowym (art. 35a ustawy). Warto podkreślić, że oba tryby – w sprawie samowoli budowlanej i samowoli urbanistycznej – nie są wobec siebie konkurencyjne. Każdy z nich ma inny zakres zastosowania i nie mogą one być stosowane zamiennie. Według stanowiska przedstawionego przez NSA m.in. w wyrokach z 22 września 2022 r., czy z 26 stycznia 2023 r., art. 59 ust. 3 ustawy (dotyczący samowoli urbanistycznej) ma zastosowanie tylko i wyłącznie w przypadku zmiany zagospodarowania terenu niezwiązanej z wykonaniem robót budowlanych lub zmianą sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. Oznacza to, że organy planistyczne nie zostały wyposażone w kompetencję do oceny korzystania z obiektów budowlanych. Taką kompetencję posiada wyłącznie właściwy organ nadzoru budowlanego. Istotne jest ustalenie, czy do konkretnej zmiany zagospodarowania terenu można w ogóle zastosować nową regulację. Więcej dla zainteresowanych- na trzeciej stronie dodatku.

(Źródło: „Rzeczpospolita”– 20.05.2025.).

„Tygodnik Urzędników” informuje również: „Dotacje i preferencyjne pożyczki na poprawę efektywności energetycznej budynków”. Ocieplanie budynków, odzysk energii, montaż odnawialnych źródeł energii – to działania, które można dofinansować. Warunkiem jest realizacja projektów w formule EPC/ ESCO. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zaprasza do składania wniosków w ramach programu „Poprawa efektywności energetycznej w budynkach użyteczności publicznej (wraz z instalacją OZE). Pilotaż w obszarze poprawy efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej realizowanych w formule EPC/ ESCO”. Wnioski mogą składać podmioty i jednostki organizacyjne, prowadzące samodzielną gospodarkę finansową (niebędące państwowymi jednostkami budżetowymi), nadzorowane lub podległe organom administracji rządowej, w tym m.in.: szkoły wyższe, szpitale podległe lub nadzorowane przez centralne organy administracji rządowej, tj. tzw. szpitale resortowe. Formuła EPC/ESCO odnosi się do koncepcji zaangażowania firm w realizację projektów związanych z termomodernizacją i/lub poprawą efektywności energetycznej, w tym instalacją i wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. EPC odgrywa ważną rolę w realizacji projektów związanych z transformacją i odnawialnymi źródłami energii. Więcej szczegółów- na czwartej stronie dodatku.

(Źródło: „Rzeczpospolita”– 20.05.2025.).

Kolejny dodatek „Rz”– „Nawigator Prawny”– zamieszcza tekst: „Ogłoszenie upadłości, a majątek dłużnika”. Ogłoszenie upadłości nie oznacza, że dłużnik traci zdolność do dokonywania czynności prawnych, lecz traci kontrolę nad swoim majątkiem. To syndyk podejmuje decyzje o jego dalszym bycie – z wyłączeniem tego, co nie podlega likwidacji na mocy przepisów ustawy. W 2024 roku liczba ogłoszonych upadłości konsumenckich wyniosła 21 169. To drugi rok z rzędu, gdy liczba ta przekroczyła 20 tysięcy, a tendencja wzrostowa rok do roku wyniosła 0,9 proc. Procedura ta cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem, natomiast doświadczenia praktyki pokazują, że dłużnicy nie zawsze są świadomi konsekwencji wynikających z ogłoszenia upadłości, w tym dotyczących posiadanego przez nich majątku oraz przebiegu samego postępowania upadłościowego. Z chwilą ogłoszenia upadłości upadły nie traci zdolności do czynności prawnych. Traci jednak prawo zarządu majątkiem, wchodzącym w skład masy upadłości, korzystania z niego i możliwości rozporządzania nim, a wszelkie dokonane po tej dacie przez upadłego czynności prawne dotyczące powyższego majątku są nieważne z mocy prawa, tj. nie wymagają podjęcia jakichkolwiek dodatkowych działań prawnych do uznania ich za takowe. Przy upadłym pozostaje wyłącznie odpowiedni tytuł, albowiem nadal pozostaje właścicielem, natomiast żadnego z tych praw nie może wykonywać. Zarząd majątkiem upadłego zostaje przekazany ustanowionemu w sprawie przez sąd syndykowi- odnotowano na drugiej stronie dodatku.

(Źródło: „Rzeczpospolita”– 20.05.2025.).

„Dziennik Gazeta Prawna” informuje natomiast: „KE: niższy wzrost, wyższy deficyt i dług”. Bruksela w opublikowanej w poniedziałek prognozie spodziewa się, że w przyszłym roku dług publiczny Polski przekroczy 65 proc. PKB. A deficyt nie spadnie poniżej 6 proc. Komisja Europejska to kolejna instytucja, która zdecydowała się na obniżenie tegorocznej prognozy wzrostu gospodarczego dla Polski. Obecnie Bruksela spodziewa się, że nasz PKB urośnie o 3,3 proc. W jesiennej prognozie była mowa o 3,6 proc. W ubiegłym tygodniu do 3,3 proc. (choć tylko o 0,1 pkt proc.) obniżył prognozę dla Polski Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. Pod koniec kwietnia szacunki wzrostu dla naszej gospodarki obniżył Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Według niego możemy liczyć na wzrost PKB na poziomie 3,2 proc. „Konsumpcja prywatna ma pozostać kluczowym motorem wzrostu, gdyż realny dochód rozporządzalny nadal rośnie w solidnym tempie. Po spadku w 2024 r. dynamika inwestycji ma znacznie przyśpieszyć, głównie dzięki wyższym publicznym inwestycjom finansowanym przez UE. Oczekuje się też, że odnotowany w 2024 r. ujemny wkład eksportu netto nieco się zmniejszy” – podała KE. Więcej szczegółów- na czwartej stronie głównego wydania.

(Źródło: „Dziennik Gazeta Prawna”– 20.05.2025.).

„DGP” odnotowuje też: „Sejm zaczyna prace nad zmianami w podatkach. W tle są kolejne”. Podczas rozpoczynającego się dziś posiedzenia Sejm rozpatrzy cztery projekty nowelizacji podatkowych. To jedne z licznych zmian przygotowanych ostatnio przez Ministerstwo Finansów. Opublikowany został kolejny projekt – nowelizacji kodeksu karnego skarbowego i ordynacji podatkowej. Jednocześnie w wykazie prac legislacyjnych rządu pojawiła się informacja o nowelizacji ustawy o opłacie skarbowej. Tak więc pomysłów na zmiany jest wiele, zabraliśmy je i prezentujemy w tabeli. Są one na różnych etapach prac legislacyjnych. Na posiedzeniu Sejmu, które rozpocznie się dziś i potrwa dwa dni, odbędzie się I czytanie projektów nowelizacji:  ustawy o VAT (druk nr 1232), przewidującego podwyższenie rocznego limitu zwolnienia podmiotowego z VAT – z 200 tys. do 240 tys. zł. Ordynacji podatkowej (druk nr 1235), zakładającego, że zmiany w ustawach na niekorzyść podatników będą wchodzić w życie z co najmniej sześciomiesięcznym vacatio legis. Ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz ustawy o VAT (druk nr 1231), który pozwoli podatnikom składać deklarację pierwotną (a nie tylko korektę deklaracji) w ciągu 14 dni od dnia wszczęcia u niego kontroli celno-skarbowej, a także po jej zakończeniu.  Ustawy o CIT (druk nr 1233), przewidującego likwidację obowiązku publikowania informacji o realizowanej strategii podatkowej. Do Sejmu został złożony też (przyjęty w ubiegłym tygodniu przez rząd) kolejny projekt zmian w ordynacji podatkowej. Zakłada on, że organy podatkowe będą musiały rozstrzygać na korzyść podatnika także wątpliwości dotyczące stanu faktycznego (a nie tylko prawnego – jak dziś). Nie wiadomo jednak, kiedy posłowie się nim zajmą. Więcej szczegółów- na drugiej i trzeciej stronie głównej wkładki prawnej.

(Źródło: „Dziennik Gazeta Prawna”– 20.05.2025.).

W „DGP” czytamy również: „Lex knebel do zmiany”. Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach to jedna z najbardziej czasochłonnych procedur w przygotowaniu inwestycji. Ministerstwo klimatu planuje ją usprawnić. Decyzja określa, jak ma być zrealizowana inwestycja, by jak najmniej pogarszała stan środowiska. Jest wydawana po przeprowadzeniu przez urząd (zakres przedsięwzięcia i jego typ decydują o tym, który jest właściwy) oceny oddziaływania inwestycji na środowisko. Te ustalenia są następnie brane pod uwagę przy wydawaniu decyzji o pozwoleniu na budowę i decyzji o warunkach zabudowy. Z założeń do projektu nowelizacji ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko  wynika, że zmian w procedurze będzie sporo. „Nowelizacja ustawy wynika z potrzeby podniesienia jakości procedur związanych z ocenami oddziaływania na środowisko, uszczelnienia i usprawnienia systemu” – uzasadnia przygotowanie założeń Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Zapowiada m.in. doprecyzowanie definicji strony postępowania, wprowadzenie możliwości wyznaczenia przez urząd terminu na składanie uwag i wniosków w ramach konsultacji społecznych oraz elektroniczne składanie dokumentów. Można się też spodziewać ujednolicenia sposobu przedkładania danych przyrodniczych czy zniesienia obowiązku podpisania raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko przez cały zespół autorów. Będą również zmiany w przepisach określających właściwość urzędu i dotyczących wpływu rozpatrywania wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji na prowadzenie prac inwestycyjnych. Resort chce też, aby nowelizacja zapewniała większą skuteczność egzekucji obowiązków nałożonych decyzją, jeśli sam inwestor ich nie wypełnia. Zmieniony ma być też dział Va ustawy o szczególnych rozwiązaniach dla niektórych inwestycji strategicznych. Przyjęte w nim dwa lata temu zmiany były przyczyną protestów kilkudziesięciu organizacji społecznych i ekspertów. To przez nie ustawę nazywa się lex knebel. Przepisy te pozwalają bowiem rządowi realizować szeroki katalog inwestycji, nie licząc się z interesem społecznym i ochroną środowiska. Więcej- na czwartej stronie głównej wkładki prawnej.

(Źródło: „Dziennik Gazeta Prawna”– 20.05.2025.).

„DGP” w innym miejscu informuje też: „Szansa na przyspieszenie w wydziałach wieczystoksięgowych”. Resort sprawiedliwości szacuje, że w tym roku tylko do jednego sądu spłynie aż pół miliona zawiadomień o zmianie identyfikatora działki albo budynku w księgach wieczystych. Paraliżowi sądów ma zapobiec procedura masowego rejestrowania tych zgłoszeń. Masowa rejestracja zawiadomień z organów prowadzących Ewidencję Gruntów i Budynków (EGiB), czyli w praktyce umożliwienie wydziałom wieczystoksięgowym jednoczesnego wprowadzenia do systemu nawet do 1000 zawiadomień o zmianie identyfikatorów ewidencyjnych – to pomysł Ministerstwa Sprawiedliwości na usprawnienia obsługi ksiąg wieczystych (KW) i jeden z elementów ministerialnego programu „Cyfrowe rejestry”. W materiałach udostępnionych przez resort czytamy, że jeszcze w 2025 r. mają zostać poczynione zmiany legislacyjne i techniczne, które usprawnią pracę sądów wieczystoksięgowych. Ma to skutkować „pięciokrotnym skróceniem czasu potrzebnego na rejestrację zmian inicjowanych zawiadomieniem z organów prowadzących EGiB i automatyzacją czynności wykonywanych przez pracowników sądowych”. Resort sprawiedliwości zaprezentował również inne pomysły, m.in. powiązanie dostępu do KW z aplikacją mObywatel oraz wprowadzenie systemu weryfikacji tożsamości przeglądającego księgę. Przypomniał również, że w konsultacjach znajduje się projekt ustawy (nr z wykazu: UD171) umożliwiający notariuszom składanie wniosków o zmianę w KW na podstawie poświadczenia dziedziczenia. Zapytane przez „DGP” o szczegóły MS odpowiedziało, że wprowadzenie uwierzytelniania użytkowników zakłada, że „przeglądanie KW możliwe będzie po potwierdzeniu tożsamości osoby z wykorzystaniem środków identyfi kacji elektronicznej przyłączonych do Węzła Krajowego” oraz, że „projektowana zmiana nie zakłada informowania właścicieli nieruchomości, że ich KW była sprawdzana. Informacje te przechowywane będą przez administratora systemu”.Więcej- na siódmej stronie głównej wkładki prawnej.

(Źródło: „Dziennik Gazeta Prawna”– 20.05.2025.).

Kolejny dodatek „DGP”– „Firma i Prawo”– zamieszcza obszerny tekst: „Dekada prawa restrukturyzacyjnego: trzeba poprawić skuteczność postępowań”. 10 lat temu, w maju 2015 r., uchwalono ustawę – Prawo restrukturyzacyjne. Przez czas funkcjonowania tych regulacji firmy zyskały realne narzędzie ochrony przed upadłością. Wciąż jednak są obszary wymagające dopracowania – zwłaszcza w praktyce sądowej. Prawo restrukturyzacyjne zostało uchwalone po to, aby nieść realną pomoc dłużnikom znajdującym się w kryzysie finansowym. Zadaniem tych regulacji było umożliwienie przedsiębiorcom złapania oddechu – w szczególności poprzez zamrożenie postępowań egzekucyjnych, a także rzetelne przedstawienie wierzycielom swojej sytuacji. Dziś, po dekadzie obowiązywania ustawy, widać, że popularność postępowań przewidzianych prawem restrukturyzacyjnym radykalnie wzrosła. W latach 2016–2020 liczono je w setkach rocznie, a od 2021 r., każdego roku notuje się je już w tysiącach. Z kolei dłużnicy dostrzegają, że procedury restrukturyzacyjne rzeczywiście mogą im pomóc w kryzysowej ekonomicznie sytuacji. Co więcej, od 2021 r. postępowania restrukturyzacyjne prowadzone są w systemie teleinformatycznym – Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Chociaż na początkowym etapie system ten borykał się z „chorobami wieku dziecięcego”, to obecnie – oceniając z dłuższej perspektywy – wydaje się, że jego wprowadzenie usprawniło przebieg procedur (w szczególności z uwagi na ograniczenie do bezwzględnego minimum obiegu papierowej dokumentacji podczas postępowania restrukturyzacyjnego). Nie oznacza to jednak, że obowiązująca treść ustawy jest wolna od wad. Pojawiły się nowe wyzwania – chociażby konieczność dostosowania do zmieniającego się prawa UE, czy też występujące w praktyce zjawisko nadużywania instrumentów prawa restrukturyzacyjnego przez nieuczciwych dłużników. Słowem, chociaż założone cele w większości udało się osiągnąć, to wciąż zmieniająca się sytuacja gospodarcza i otoczenie prawne wymuszają kolejne modyfikacje tych regulacji- czytamy na pierwszej stronie dodatku.

(Źródło: „Dziennik Gazeta Prawna”– 20.05.2025.).