Rzecznik Praw Obywatelskich w sprawach mieszkań dla ludzi o niskich dochodach
Na odpowiedź Prezesa Rady Ministrów czeka wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia
26 listopada 2014 r. w sprawie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych osób o niskich dochodach. Jest to kolejne mobilizowanie rządu w kierunku zmiany polityki mieszkaniowej i umożliwienia gminom racjonalnego zaspokajania potrzeb mieszkaniowych osób ubogich. Pani prof. Irena Lipowicz zajęła się tym razem wyłącznie mieszkaniami socjalnymi i komunalnymi.
W tym wystąpieniu Pani Rzecznik zwraca uwagę na kilka spraw podstawowych, niezwykle istotnych dla poprawy sytuacji mieszkaniowej Polaków.
Po pierwsze, Rzecznik przypomniała, że art. 75 Konstytucji RP zobowiązuje władze publiczne do prowadzenia polityki sprzyjającej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, w szczególności przeciwdziałania bezdomności, wspieraniu rozwoju budownictwa socjalnego oraz popierania działań obywateli zmierzających do uzyskania własnego mieszkania. Gminy mają ograniczone możliwości realizacji ustawowego obowiązku zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej ze środków własnych. Władze publiczne to nie tylko gminy, ale też władze państwowe, które współodpowiadają za zaspokajanie podstawowych potrzeb obywateli. Tymczasem problem braku odpowiedniej liczby mieszkań narasta z uwagi na ubożenie społeczeństwa, z uwagi na ograniczenie zasobów komunalnych (prywatyzacja, reprywatyzacja, wyburzenia i wyłączenia z użytkowania ze względu na zły stan). Wydłużają się zatem listy osób oczekujących na wynajem mieszkania od gminy. W tym kontekście zwrócono uwagę na niskie efekty rządowego programu wspierania budownictwa socjalnego ? średnio rocznie powstaje w ramach tego programu ok. 2,1 tys. mieszkań rocznie, czyli statystycznie mniej niż jedno mieszkanie na jedną gminę. Rząd powinien przeanalizować możliwości poprawy efektywności tego programu.
Po drugie p. prof. Irena Lipowicz podkreśliła, że konieczne są dwa podstawowe działania po stronie rządu: wsparcie finansowe gmin ze strony budżetu państwa oraz dokonanie zmian w ustawie o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gmin i zmianie Kodeksu cywilnego, by gminy mogły prowadzić bardziej racjonalną i elastyczną politykę mieszkaniową.
Po trzecie, sporą część wystąpienia Rzecznik Praw Obywatelskich poświęciła przypomnieniu, że problemy braku mieszkań dla osób o niskich dochodach i konieczności zmiany polityki rządu wobec problemu zaspokajania potrzeb mieszkaniowych tych ludzi były przedmiotem wystąpień poprzednich rzeczników. Dołączyła do swego wystąpienia kopię pisma skierowanego przez swojego poprzednika, Janusza Kochanowskiego z 8 marca 2010 r. Zwróciła tym samym uwagę, że rząd nie poczynił żadnych kroków w kierunku poprawy perspektyw mieszkaniowych ubogich Polaków i pomocy gminom w realizacji ich ustawowych obowiązków. Przypomnijmy zatem, że w odpowiedzi na tamto wystąpienie z 2010 r. przedstawiciel rządu podzielił opinię o niezadowalającym stanie polskiego mieszkalnictwa i wskazywał na wiele barier powodujących ten stan rzeczy, nie zapominając o poprzednim ustroju. Zapowiedział wtedy (15 kwietnia 2010 r.) opracowanie dokumentu rządowego o zasadach wspierania budownictwa mieszkaniowego, podkreślając, że będzie kontynuowany i rozwijany program wsparcia budownictwa socjalnego i komunalnego, że opracowano już założenia nowego programu budownictwa społecznego.
Tymczasem mamy rok 2015, minęło prawie pięć lat i doczekaliśmy się dopiero teraz projektu ustawy o zmianie ustawy o niektórych formach o popierania budownictwa mieszkaniowego. Założenia reformy zasad najmu mieszkań komunalnych utknęły w rządzie w 2012 r. (projekt zdjęto z programu obrad) i nic się nie dzieje w tej sprawie. Jedynie program wsparcia budownictwa socjalnego jest systematycznie zasilany z budżetu państwa. Problemy mieszkaniowe osób o niskich dochodach narastają. Ciekawe, jak tym razem rząd będzie argumentował brak swej aktywności i pozostawienie gmin z ciężarem nierozwiązanych problemów mieszkaniowych?
