Piątek, 30 czerwiec 2023
¨<> już do wzięcia¨
¨Koszty wyroku TSUE to 42 mld zł¨
¨Łowienie mieszkań z dopłatami¨
¨Condohotele bliskie nasycenia¨
¨Rynek magazynowy wyhamował po wielkiej gorączce¨
¨Polska rola przy odbudowie Ukrainy¨
¨Kres niekontrolowanego rozlewania zabudowy?¨
¨Rozdaliśmy nagrody Real Estate Impactor¨
Więcej poniżej.
Piątkowa ¨Rzeczpospolita¨ odnotowuje: ¨<<Pierwsze mieszkanie>> już do wzięcia¨. Od soboty, a w praktyce od poniedziałku rusza rządowy program dwuprocentowych kredytów i premii za oszczędzanie na własne lokum. 1 lipca wchodzi w życie ustawa o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe. Wraz z obowiązującymi od 2021 r. przepisami o rodzinnym kredycie mieszkaniowym tworzy rządowy program ¨Pierwsze mieszkanie¨, który ma wspierać w zakupie własnego kąta osoby w wieku do 45 lat. Nowe przepisy przewidują dwa filary tego programu: oszczędzanie z premią oraz tani, dwuprocentowy kredyt. W obu formach preferencja wynika z państwowych dopłat. W pierwszej opcji osoba planująca zakup mieszkania będzie mogła wpłacać co miesiąc kwoty od 500 do 2000 zł na specjalne konto mieszkaniowe. Będzie ono wolne od prowizji bankowych. Kto oszczędzał od trzech do dziesięciu lat i wpłaci pieniądze co najmniej 11 razy w roku, otrzyma premię mieszkaniową. Będzie ona równa rocznemu wskaźnikowi inflacji lub wskaźnikowi zmiany wartości ceny mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego. Drugi sposób wsparcia to preferencyjny kredyt mieszkaniowy, obciążony dwuprocentowymi odsetkami. Kto zechce z niego skorzystać, będzie musiał wykazać się zdolnością do jego spłaty. Jedna osoba może otrzymać kredyt na 500 tys. zł, a dla małżeństwa lub rodzica z dzieckiem maksymalna kwota to 600 tys. zł. Kredyt można otrzymać na mieszkania zarówno z rynku pierwotnego, jak i wtórnego. Dwuprocentowa stopa kredytu będzie obowiązywała przez dziesięć pierwszych lat jego spłaty. Zgodnie z szacunkami Ministerstwa Rozwoju i Technologii program udzieli rocznie ok. 40 tys. kredytów. W 2024 r. na dopłaty do kredytów zarezerwowanych jest łącznie 941 mln zł. Kwota ta w kolejnych latach będzie rosła. Programem ¨Pierwsze mieszkanie¨ zarządza formalnie BGK. W praktyce kredytów z tego programu mają udzielać od poniedziałku 3 lipca banki komercyjne. Na razie według informacji BGK do programu przystąpiło siedem banków.- czytamy na 12 stronie głównego wydania.
(Źródło: ¨Rzeczpospolita¨– 30.06.2023.).
¨Rz¨ informuje też: ¨Koszty wyroku TSUE to 42 mld zł¨. Takie dodatkowe rezerwy będą musiały zawiązać banki do końca 2025 r.- wylicza ZBP. Ale i tak sektor może notować wysokie zyski. Po wyroku TSUE, niekorzystnym dla kredytodawców, łącznie koszty ryzyka prawnego kredytów w CHF mogą sięgnąć 82 mld zł- szacuje Związek Banków Polskich. Przy czym 40 mld zł rezerw już banki zawiązały, potrzeba więc jeszcze 42 mld zł. Zdaniem ekspertów ZBP sektor ma na to trzy lata, przy czym jeśli stopy procentowe zaczną szybko spadać, czyli w scenariuszu szokowym, kumulacja kosztów w wysokości 25 mld zł może nastąpić jeszcze w tym roku. W scenariuszu referencyjnym koszty rozłożą się równomiernie na kolejne lata po 14 mld zł. Symulacje ZBP przygotowano przy założeniu, że wśród aktywnych kredytobiorców frankowych 75 proc. skieruje sprawę do sądu, 25 proc. zdecyduje się na ugodę, a 25 proc. kredytobiorców, którzy już spłacili zobowiązania, wystąpi z pozwem. Jednocześnie z analiz ZBP wynika, że w omawianym okresie sektor bankowy (bo pewnie nie wszystkie jego podmioty) pozostanie zyskowny dzięki wysokim stopom procentowym NBP i możliwości zarabiania na kredytach złotowych. Więcej szczegółów- na 18 stronie części ekonomicznej głównego wydania.
(Źródło: ¨Rzeczpospolita¨– 30.06.2023.).
Piątkowy dodatek ¨Rz¨– ¨Nieruchomości Komercyjne i Mieszkaniowe¨ zamieszcza z kolei tekst: ¨Łowienie mieszkań z dopłatami¨. Powrót klientów kredytowych pozwoli deweloperom odmrozić inwestycje. Kupujący już wybierają lokale z dopłatami¨. Wnioski o preferencyjny kredyt będzie można składać od poniedziałku 3 lipca. Przystąpienie do rządowego programu deklaruje większość banków. Dopłaty popłyną i na rynek pierwotny, i wtórny. Singiel może pożyczyć do 500 tys. zł, rodzina- do 600 tys. zł. Wkład własny nie może przekraczać 200 tys. zł. Z państwowym wsparciem można kupić nieruchomość wartą maksymalnie 800 tys. zł. Wśród osób, które planują skorzystać z kredytu na 2 proc., największym zainteresowaniem cieszą się mniejsze i tańsze mieszkania z segmentu popularnego na obrzeżach miast. W ocenie deweloperów nowy program będzie się cieszył dużą popularnością. Dzięki obniżonemu oprocentowaniu częściowo rozwiąże największy problem, którym jest niska zdolność kredytowa. Stały dopływ klientów kredytowych pozwoli też deweloperom odmrażać wstrzymane inwestycje. Jak dalej czytamy, tanim kredytem najbardziej interesują się osoby w wieku 28- 35 lat. To single i pary z jednym dzieckiem. Do biur deweloperów najczęściej zgłaszają się klienci, którzy nie chcą już wynajmować mieszkania. Przeznaczone na najem pieniądze, dzięki 2- proc. kredytowi będą mogli wydać na spłacanie własnej nieruchomości. Na dużą liczbę rezerwacji mieszkań (zwłaszcza w porównaniu z okresami, gdy nie było zachęt do ich kupna) zwraca uwagę ekspertka CBRE. Najbardziej popularne są mieszkania dwupokojowe i kawalerki. Część deweloperów mówi też o klientach zainteresowanych kompaktowymi mieszkaniami trzypokojowymi. W większych miastach limit ceny całkowitej nieruchomości oznacza też wyraźne ograniczenie dostępności lokali. W opinii ekspertki, w niektórych biurach sprzedaży może dojść w najbliższych miesiącach ¨przejściowe spiętrzenie związane z finalizowaniem zawartych wcześniej umów rezerwacyjnych¨. Do tego dojdą nabywcy zainteresowani nowymi inwestycjami. Jednak biorąc pod uwagę, że część potencjalnych uczestników programu już zarezerwowała mieszkania, a część jest zdecydowana na budowę domu lub zakup lokalu z rynku wtórnego, fala ¨nowego¨ popytu w lipcu i sierpniu nie musi być wcale spektakularna. Z kolei ekspertka Otodom zwraca uwagę, że czerwiec jest dobrym miesiącem pod względem sprzedaży mieszkań deweloperskich. Być może będzie najlepszy od stycznia 2022 r. Obserwowany na bieżąco przez Otodom Analytics wynik sprzedaży mieszkań na siedmiu największych rynkach (Katowice, Kraków, Łódź, Poznań, Trójmiasto, Warszawa, Wrocław) już w ubiegłym tygodniu przekroczył ten z maja. Zapowiada się naprawdę dobry kwartał, ze sprzedażą ponad 14 tys. mieszkań. Ekspertka zwraca również uwagę na grupę nabywców, którzy nie spełniają kryteriów programu, lub też nie chcą brać w nim udziału, a którym wzrosła zdolność kredytowa na skutek złagodzenia warunków jej oceny przez banki- przy kredytach z tymczasowo stałą stopą procentową bufor został obniżony do 2,5 proc. Więcej szczegółów- na pierwszej stronie dodatku.
(Źródło: ¨Rzeczpospolita¨– 30.06.2023.).
W ¨Nieruchomościach…¨ czytamy również: ¨Condohotele bliskie nasycenia¨. Zainteresowanie apartamentami na wynajem zmalało. Polacy coraz chętniej wybierają lokale wakacyjne za granicą. W ub.r. na rynku hotelowym nadal dominowały inwestycje realizowane w systemie condo. Ograniczone możliwości uzyskania bankowego finansowania sprawiły, że deweloperzy wybierali metodę, w której koszty prac budowlanych są pokrywane z wpłat nabywców- wynika z raportu firmy Emmerson Evaluation. Choć inwestycje w tym segmencie są nadal bardzo popularne, to widać oznaki nasycenia rynku. Jak wskazują eksperci Emmersona, kilka lat temu apartamenty na wynajem sprzedawały się bardzo szybko. Dziś zainteresowanie jest mniejsze. Dysponujący kapitałem Polacy wybierają obiekty na południu Europy. Jednak w ich ocenie, pomimo niestabilnej sytuacji na rynku pod koniec 2022 r. , podaż condohoteli i obiektów z lokalami wypoczynkowymi na największych rynkach turystycznych w porównaniu z rokiem 2021 wzrosła o 2,4 tys. apartamentów. Liczba realizowanych i oddawanych obiektów przy tym wyraźnie maleje, co wynika m.in. ze wstrzymania części projektów w czasie pandemii, wysokich kosztów budowy, jak i ofertowych cen apartamentów. Jak dalej czytamy, za spadki sprzedaży na rynku condo odpowiada m.in. wysoka inflacja, wysokie stopy procentowe i nasycenie sektora. W dzisiejszych realiach poradzą więc sobie tylko przemyślane i mądrze zarządzane inwestycje, które potrafią sprostać konkurencji i zaspokoić oczekiwania gości, zapewniając inwestującym długoterminowe stabilne zyski. Więcej szczegółów- na drugiej stronie dodatku.
(Źródło: ¨Rzeczpospolita¨– 30.06.2023.).
Niżej ¨Nieruchomości…¨ zamieszczają tekst: ¨Rynek magazynowy wyhamował po wielkiej gorączce¨. Aktywność najemców i deweloperów jest niższa, ale porównujemy z latami boomu. Rynek jest w stanie wyczekiwania, ale nie zamarł- powiedział w programie #RZECZoNIERUCHOMOSCIACH Maciej Kotowski, dyrektor w dziale badań i doradztwa JLL. Lata 2020- 2022 to wzrost rynku magazynowego w Polsce, jeśli chodzi o aktywność najemców, deweloperów i inwestorów z rynku nieruchomości. Tymczasem I kw. 2023 r. przyniósł wyhamowanie, i jest to tendencja ogólnoeuropejska. Odpowiadając na pytanie, co się stało, rozmówca ¨Rz¨ wskazuje: Spadki były już widoczne pod koniec 2022 r. Skłonność najemców, inwestorów i deweloperów do ryzyka była dużo mniejsza, wielu graczy po prostu czeka i sprawdza, co się dzieje. W Polsce popyt skurczył się o 35- 40 proc. rok do roku, niemniej chyba nic złego się nie dzieje, bo porównujemy do naprawdę wyjątkowych lat 2021- 2022, rekordowych pod względem popytu. 7 mln mkw. rocznie to poziomy, które zaskakiwały. 1 mln mkw. wynajętych w I kw. 2023 r. to nadal bardzo zdrowy, dobry wynik. Wracamy po prostu do dobrych lat 2018- 2019 w oczekiwaniu na stabilizację. Niewykluczone więc, że w latach 2024- 2025 znowu będziemy mogli świętować rekordy. Jak przypomina dalej, agresja Rosji na Ukrainę zdestabilizowała rynek budowlany, za kosztami budowy mocno- o nawet 20- 30 proc.- wzrosły czynsze. Te wzrosty przyczyniły się też do wyhamowania popytu, część firm czeka na korektę czynszów, której jednak rozmówca ¨Rz¨ nie zakłada. W I kw. wzrost stawem był już w miarę stabilny i jednocyfrowy. Na tle innych krajów Polska jest wciąż atrakcyjna pod kątem czynszów. Pełny tekst rozmowy- także na drugiej stronie dodatku.
(Źródło: ¨Rzeczpospolita¨– 30.06.2023.).
¨Nieruchomości…¨ zamieszczają również kolejny tekst: ¨Polska rola przy odbudowie Ukrainy¨. Będziemy hubem logistyczno- przemysłowym sąsiada- mówi Krzysztof Misiak, szef Cushmann&Wakefield w Polsce. Jak podkreśla rozmówca ¨Rz¨, Unia Europejska, Wielka Brytania, USA i inne kraje planują przekazać w sumie kolejne 60 mld dol. na programy rekonstrukcji dotkniętego wojną kraju. USA przekażą ponadto 1,3 mld dol. pomocy finansowej dla Ukrainy, która zostanie przeznaczona na przebudowę sieci energetycznych i modernizację pozostałych elementów kluczowej infrastruktury. Również niemal 500 korporacji z 42 państw podpisało dokument pod nazwą ¨Ukraine Business Compact¨, potwierdzając tym samym swoje wsparcie i to, że chcą współpracować z Ukrainą. Jak dalej czytamy, w marcu, rok od rosyjskiej inwazji, Bank Światowy szacował koszty odbudowy Ukrainy na ponad 400 mld dol. Karty będą zatem rozdawać ci, którzy wykładają pieniądze. Odpowiadając na pytanie o rolę polskiego biznesu w procesie odbudowy Ukrainy, rozmówca ¨Rz¨ nie ma jednak wątpliwości, że polskie firmy po ustaniu działań wojennych także zaangażują się w projekty odbudowy Ukrainy. W pierwszej kolejności, poza infrastrukturą krytyczną i publiczną, najbardziej palącą potrzebą będzie odtworzenie czy też rozbudowanie powierzchni magazynowych, przemysłowych oraz realizacja inwestycji mieszkaniowych. Jak wskazuje, deweloperzy i inwestorzy z Polski, którzy już wcześniej działali u naszych wschodnich sąsiadów, chcą tam wrócić. Największa aktywność spodziewana jest na zachodnich terenach Ukrainy, bo tam Ukraińcy przede wszystkim będą starali się lokować produkcję i tworzyć warunki do życia i pracy dla osób przenoszących się ze Wschodu. Dodatkowo, podobnie jak od wybuchu wojny, tak i po jej zakończeniu Polska przyciągnie nowych inwestorów. Silna armia ukraińska będzie jedną z podstaw bezpieczeństwa w Europie, a Polska stanie się hubem przemysłowym i logistycznym Ukrainy. Dlatego wiele firm, które są aktywne m.in. w ramach wojskowych łańcuchów dostaw, zadecyduje o budowie u nas swojej infrastruktury. Przykładem jest Boeing, który w tym roku wynajął w Rzeszowie ponad 6,6 tys. mkw. powierzchni biurowej. Była to największa pod względem liczby mkw. transakcja najmu sfinalizowana na rzeszowskim rynku biurowym. Całość rozmowy- na trzeciej stronie dodatku.
(Źródło: ¨Rzeczpospolita¨– 30.06.2023.).
Niżej w ¨Nieruchomościach…¨ czytamy: ¨Kres niekontrolowanego rozlewania zabudowy?¨. Jak nowelizacja ustawy o zagospodarowaniu i planowaniu przestrzennym wpłynie na decyzje o warunkach zabudowy- analizują ekspertki kancelarii Osborne Clarke. W Polsce od dawna obserwujemy postępujące, niekontrolowane rozlewanie się zabudowy. Zostało to uwzględnione w Krajowym Planie Odbudowy (KPO) zawierającym m.in. program zakładający reformę planowania i zagospodarowania przestrzennego. Realizując KPO, Ministerstwo Rozwoju i Technologii przygotowało projekt nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 r. Nowelizacja została uchwalona 26 maja 2023 r. przez Sejm, a 1 czerwca 2023 r. przekazana do Senatu. Przewiduje ona rewolucyjne zmiany w zakresie wydawania decyzji o warunkach zabudowy, co w założeniu ma być jednym z narzędzi ograniczających chaos przestrzenny. Nowelizacja zakłada nowelizację studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego i zastępuje go planem ogólnym gminy. Będzie to akt prawa miejscowego, uchwalany dla całej gminy, który będzie wiążący przy wydawaniu decyzji WZ. Dzięki temu będą one musiały być zgodne z planem ogólnym gmin. A te powinny zostać uchwalone do 1 stycznia 2026 r. Zarówno urbaniści, jak i inwestorzy słusznie podnoszą, że tak krótki termin na realizację obowiązku może mieć negatywny wpływ na jakość sporządzanych planów. Jak dalej czytamy, decyzje WZ będą mogły być wydawane jedynie dla nieruchomości położonych na terenach oznaczonych w planach ogólnych jako obszary uzupełnienia zabudowy, przy czym wyznaczenie takich obszarów nie będzie obligatoryjne. Zatem jeżeli gmina, według własnego uznania, nie wyznaczy w planie ogólnym obszaru uzupełnienia zabudowy, to decyzje WZ nie będą mogły być wydawane dla nieruchomości położonych w takiej gminie. Może stanowić to znaczne ograniczenie w uzyskiwaniu decyzji WZ przez inwestorów. Istotne jest, że obszar uzupełnienia zabudowy nie będzie ustalany dowolnie, lecz według odpowiedniego algorytmu, który ma się znaleźć w odrębnym akcie wykonawczym. Zgodnie z obecnym projektem obszar uzupełnienia zabudowy będzie wyznaczony tam, gdzie znajduje się zgrupowanie wybranych rodzajów budynków, w odpowiedniej liczbie i odległości od siebie. Taki sposób ustalenia obszaru zabudowy rzeczywiście może spowodować jej koncentrację na wskazanym w planie ogólnym obszarze, przy czym należy podejść do niego krytycznie. Wyznaczenie obszaru zabudowy nie będzie bowiem zależało od istnienia odpowiedniej infrastruktury technicznej lub społecznej. Może to zatem prowadzić do sytuacji, w której decyzja WZ zostanie wydana dla terenu otoczonego innymi budynkami, lecz z nieodpowiednim dostępem do infrastruktury. Nowelizacja przewiduje ponadto, że decyzje WZ, inaczej niż obecnie, będą wygasały po upływie pięciu lat od dnia, w którym stały się prawomocne. Inwestorzy nie powinni się jednak martwić o już uzyskane WZ, te bowiem z nich, które staną się prawomocne przed 1 stycznia 2026 r., nadal będą obowiązywać bezterminowo. Związanie WZ z ustaleniami planu ogólnego można więc uznać za pozytywną zmianę. Obawy inwestorów może budzić natomiast brak obowiązku wyznaczania przez gminy obszaru uzupełnienia zabudowy w planach ogólnych. Pełny tekst analizy- także na trzeciej stronie dodatku.
(Źródło: ¨Rzeczpospolita¨– 30.06.2023.).
¨Nieruchomości…¨ publikują również galerię laureatów w tekście: ¨Rozdaliśmy nagrody Real Estate Impactor¨. Już po raz siódmy ¨Rz¨ wyróżniła budynki i inicjatywy, które wniosły najwięcej, jeśli chodzi o rozwój rynku nieruchomości. W kategorii ¨Ikona¨ nagrodzono Kampus Biurowy Forest zlokalizowany w ścisłym centrum Warszawy, którego inwestorem jest HB Reavis, a architektem HRA Architekci. Laur w kategorii ¨Transformacja w czasie kryzysu¨ przyznano natomiast inwestycjom Strabag Real Estate. Pierwszej- Upper One, czyli zastąpienie wysłużonego biurowca Atrium w ścisłym centrum Warszawy nowoczesnym kompleksem handlowo- biurowym. Uznanie zyskało również kupno zamkniętej galerii handlowej Plaza w Krakowie, z przyległym terenem zielonym, która zostanie wyburzona z myślą o zabudowie wielofunkcyjnej w otoczeniu ogólnodostępnego parku. W kategorii ¨Inicjatywy wnoszącej nową jakość¨ nagrodzono również projekt ¨Wielka Płyt(k)a¨ autorstwa pracowni architektonicznej KXM Group. To projekt modernizacji PRL- owskich bloków mieszkalnych polegający na ¨opakowaniu¨ nieruchomości w fasadę z prefabrykowanych modułów oraz na dodaniu kondygnacji. W kategorii ¨Obiektu wnoszącego nowa jakość¨ nagrodzono z kolei modernizację kompleksu Diuna w Warszawie (dawna Marynarska Business Park), którego inwestorami są PineBridge Benson Elliot i Syrena Real Estate, a głównym projektantem przebudowy Pracownia Architektoniczna MJZ. Park zamiast parkingu- tak w skrócie można określić nagrodzone przedsięwzięcie. Inwestor dostrzegł potencjał budynku, który źle się zestarzał w wielu aspektach, chociaż liczy zaledwie kilkanaście lat. Z punktu widzenia lokalne społeczności, jakościowym skokiem będzie transformacja przeskalowanego, liczącego 6 tys. mkw. parkingu w otwartą, zieloną przestrzeń. W kategorii ¨Imponujące Projektowanie¨ nagrodzono również Mazurskie Centrum Bioróżnorodności i Edukacji KUMAK, którego inwestorem jest Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, a architektem Pracownia Kwadratura. Obiekty Centrum oddanego w 2022 r. położone są w Urwitałcie (gmina Mikołajki). Ten specyficzny projekt powstał w sercu zieleni nad jeziorem Łuknajno. Składa się z ośrodka badawczego Uniwersytetu Warszawskiego i ogólnodostępnego centrum edukacji przyrodniczej. Kluczem było połączenie funkcjonalności z jak najmniejszą ingerencją budynków i towarzyszącej infrastruktury w otoczenie. Budynki wyposażone są we wszelkie zielone rozwiązania: panele fotowoltaiczne, pompę ciepła, system odzysku ciepła i wody szarej. Tekst i zdjęcia- na czwartej stronie dodatku.
(Źródło: ¨Rzeczpospolita¨– 30.06.2023.).